Macca đang sống thế nào trên đất Tây Nguyên?

Diện tích trồng Macca tại Tây Nguyên hiện chưa tới 2.000 ha, trên tổng diện tích khoảng 750.000 ha đất trồng cây công nghiệp của khu vực này.

Cây cà phê “chung sống hòa bình” trên cùng một khu đất với Macca, nhờ trồng xen canh. Đây cũng là phương pháp trồng chủ yếu hiện nay đối với Macca tại Tây Nguyên, nhờ cây có khả năng chịu hạn tốt, dễ sống, không cần chăm bón nhiều, đồng thời có thể "che chở" cho cà phê vì cây cà phê cần bóng mát.

Tại một điểm ươm giống Macca chuẩn, gần thành phố Buôn Ma Thuột (Đắc Lắc). Hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã công nhận khoảng 10 loại giống, nhưng vẫn tiếp tục hợp tác nghiên cứu để mở rộng số giống đạt chất lượng. Chọn đúng giống tốt được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu để trồng Macca thành công.

Macca mọc cao, phủ tán, rễ ăn khá sâu, nên còn tác dụng giữ ẩm và chống xói mòn cho đất. Theo nghĩa này, ngoài việc mang lại giá trị kinh tế từ hạt, đây cũng có thể xem là cây lâm nghiệp nhằm phủ xanh đất trống đồi trọc.

GS.TS Nguyễn Lân Hùng, Tổng thư ký Các hội sinh học Việt Nam, trò chuyện với một công nhân tại khu vườn Macca giống của công ty Vinamacca tại huyện M’Drak (Đắc Lắc). Trên khu vườn 8 ha của công ty này, chỉ cần 2 công nhân chăm sóc thường xuyên, do loại cây này khá “dễ tính”.

Macca ra hoa và thành trái đủ lớn để thu hoạch trong vòng 6 tháng.

Ong bướm tỏ ra rất thích hoa Macca. Nhiều trang trại có trồng Macca đã nuôi thêm ong, vừa có loại mật ong Macca, vừa giúp hoa dễ thụ phấn.

“Từ đầu vụ, thương lái đã đặt tiền mua. Hái được bao nhiêu, bán hết bấy nhiêu”, anh Đinh Kim Thu (thôn Lộc Xuân, xã Phú Lộc huyện Krông Năng, Đắc Lắc) nói. Năm vừa rồi, vườn Macca 10 tuổi với khoảng 100 cây trên diện tích 1 ha của gia đình anh mang về doanh thu 300 triệu đồng (chi phí chăm sóc chiếm khoảng 1/10 doanh thu), với 1,8 tấn quả.

Ông Trần Đình Mạnh, Bí thư Huyện ủy Tuy Đức, tỉnh Đắc Nông (bên phải). Ông bí thư này từng hai lần bị kiểm điểm vì tiên phong “rủ” nông dân cùng trồng Macca từ vài năm trước, khi tên tuổi loại cây này còn quá mới mẻ. Nay, nhiều doanh nghiệp đã đổ về Tuy Đức thu mua Macca mỗi vụ thu hoạch. Thành công của Tuy Đức là động lực để UBND tỉnh Đắc Nông vào cuộc. Đây là tỉnh đầu tiên trong cả nước chính thức quy hoạch vùng Macca, chủ yếu là trồng xen canh với cà phê. 

Dễ sống, nhưng lại kén khí hậu và thổ nhưỡng, không phải vùng đất nào cũng có thể trồng tốt Macca. Đây là nguyên nhân chính khiến tổng diện tích trồng Macca trên thế giới sau nhiều năm phát triển cũng mới chỉ đạt khoảng 80 nghìn ha, khiến nguồn cung luôn thấp hơn cầu. Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ thí điểm, đất Tây Nguyên đã tỏ ra phù hợp với loại cây này, với sản lượng thu hoạch khá cao.

Tỷ lệ nhân trên hạt của Macca vào khoảng 1/3, tức cứ 3 kg hạt thì cho 1 kg nhân. Việc chế biến có thể làm tăng giá trị hạt Macca thô lên từ 3-5 lần. Khi nói giá bán Macca, cần phân biệt rõ giá quả - hạt - nhân.

Các sinh viên Đại học Ngân hàng Tp.HCM, trong một chuyến tìm hiểu thực tế trồng Macca tại Tây Nguyên.